ÇELTİKTE TARLA HAZIRLIĞI, EKİM, GÜBRELEME VE SULAMA

TARLA HAZIRLIĞI VE EKİM

Toprak İsteği

Çeltik, tohumları su içerisinde çimlenebilen ve kökleri suda erimiş oksijenden yararlanabilen, tek  tahıl cinsidir. Kuru toprak şartlarında, sulanan ve derin su altında kalan koşularda yetişebilir. Deniz seviyesinden 2500 metre yüksekliklere kadar olan koşullarda ekilmektedir. Kumlu-tınlı yapıdan, ağır-killi yapıya değişen, her cins toprakta yetişebilir. Çeltik tarımı için optimum pH 5.5-7.5 arasıdır, çeltik tuzlu topraklara, iyi uyum sağlayan bir üründür. Ancak, su tutma kapasitesi iyi olan killi-tınlı yapıdaki topraklarda daha iyi verim verir ve daha ekonomik olur.

 

 

Toprak İşleme

 

Ülkemizde çeltik arazilerinde, toprağın kabartılması ve havalandırılması amacıyla, sürüm işlemi ilkbaharda, hava şartlarına bağlı olarak, mart sonu veya nisan ayında yapılır. Önce, toprak işleme tavına geldiğinde, 10-15 cm derinliğinde sürülür. Sürümden sonra, diskaro ile ikinci bir işleme yapılır. Bu işlemden sonra, arazinin tesviyesi gerçekleştirilir. Arazinin tavında işlenmesi, daha sonra oluşacak yabancı ot ve kırmızı çeltik yoğunluğunu azaltır.

Tesviye işleminden önce, tavaları çevreleyen tirler yapılır. Tirlerin genişliği, toprak yapısına bağlı olarak 30-40 cm ve yüksekliği ise 40-50 cm arasında olmalıdır. Tirler yapılırken, su sızıntısını önlemek için, toprak iyi sıkıştırılmalıdır.

 

Arazi Tesviyesi

 

Çeltik tarımı çok iyi tesviye edilmiş arazilerde yapılır. Geçmişte, ülkemizde çeltik tarlalarının hazırlanmasında hayvan ve insan gücü kullanılıyordu. Tarımın makineleşmesiyle, işçilik daha da kolaylaşmıştır.

Çeltik arazilerinin tesviye işleminde, lazer kontrollü tesviye aletleri kullanılır. Bu şekilde, çeltik arazileri çok iyi şekilde tesviye edilebilmektedir. Lazer teknolojisi kullanılarak geniş alanlara sahip tavalar yapılabilmektedir. Küçük tavalarda yapılan çeltik tarımında, arazinin önemli bir kısmı tirler tarafından kaplanır, bu da etkin ekim alanını azaltır. Geniş tavalarda ise tir sayısı azaldığında, tirlerin kapladığı saha azalır ve arazi daha etkin bir şekilde kullanılır. Düzgün arazi tesviyesi, birçok avantajlar sağlamaktadır;

 1. Tavalar istenilen büyüklükte yapılabilir

 2. Su kontrolü daha kolay olur ve sulama suyundan daha etkili şekilde faydalanılır.

 3. Yılın her zamanında, derin veya yüzeysel drenaj yapılmasını kolaylaştırır,

 4. Homojen bir bitki örtüsü sağlar,

 5. Makineli tarımı kolaylaştırır, yapılan geniş tavalarda makineler daha kolay hareket    ederler.

 6. Yabancı ot kontrolü daha etkili ve kolay olur. 

Sağlanan bu avantajlar sonucu, homojen bir bitki örtüsü ve olgunlaşma sağlanarak, verim ve kalitede önemli artışlar sağlanır.

Tesviye işleminden sonra; toprağın yapısına göre; diskaro veya tiller ile hafif bir toprak işlemesi yapılır: Daha sonra, toprak altı gübresi uygulanır. Gübreleme işlemini, gübreyi toprağa karıştırmak için tırmıklama işlemi takip eder. En son işlem olarak, tarla yüzeyinde kalan topaçları ezmek ve su sızıntısı ile meydana gelecek su kaybını azaltmak için toprak yüzeyinden merdane veya disk geçirilir.

           

 

 

EKİM

 

Çeşit Seçimi

 

Her şeyden önce ekimde kullanılan çeşitler bölge koşullarına uygun olmalıdır.  Verimi ve pirinç randımanı yüksek, sağlam saplı, yatmaya ve hastalıklara dayanıklı, makineli hasada uygun olmalıdır. Pirinci, tüketiciler tarafından tercih edilmelidir.

           Tohum

Ekilecek tohumlar, çok iyi temizlenmelidir. Tohumların içerisinde; yabancı ot tohumları, saman parçaları ve yabancı madde, diğer türlerin tohumları ile çeltiğin yarı yabani bir türü olan kırmızı çeltik bitkisi tohumları bulunmalıdır. Ayrıca, hastalık ve zararlılardan ari olmalıdır.

Sertifikalı tohum kullanılmalıdır. Eğer mümkünse, çiftçiler 2 yılda bir, tohumu değiştirmelidirler. Eğer çiftçi, kendi mahsulünü tohumluk olarak kullanacaksa, mutlaka bir selektör veya elekten geçirip, yabancı ot tohumlarını temizlemelidirler. Sertifikalı tohum kullanmakla, ürün veriminde %5-15 arasında artışlar sağlanabilmektedir.

 

Ekim Zamanı

Bölgelerimizin çoğunda, en uygun çeltik ekim zamanı mayıs ayıdır. Güneydoğu ve güney bölgelerimizde, nisan başından temmuz başına kadar olan zaman diliminde çeltik ekimi yapılabilir.

 

Ekim

 

Çeltik serpme ve fideleme yöntemleri kullanılarak ekilir.

 

Serpme ekim

 

Serpme ekim elle ve gübre saçıcıları ile yapılır. Bunun için 24-36 saat su içerisinde tutulan tohumlar, sudan çıkarıldıktan sonra 18-24 saat arasında suyu sızdırılır ve daha sonra elle veya traktörle kullanılan tohum saçıcıları ile su içerisine saçılır. Genç fidelerin toprağa tutunmasını sağlamak amacıyla 4-5 gün sonra tarladaki su boşaltılır ve bitkiler toprağa tutunduktan sonra tekrar tarlaya su verilir. Genelde, dekara 20 kg tohum kullanılır.

 

Fideleme

 

Bu metodun uygulanması şu şekildedir; önce fide yastıklarında yetiştirilen fideler, hava koşullarına bağlı olarak, ekimden 20 gün sonra tarlaya fidelenir. Fideler 1-2 cm derinlikte su bulunan tavalara dikilir. Fidelemeden 5-6 gün sonra, fideler gelişmeye başlar.

Fideleme, yabancı ot kontrolünde, su tasarrufunda, erken hasat ve geç ekim yapılabilmesi gibi durumlarda, bir takım avantajlar sağlayabilir. Ancak, fazla iş gücü ve ek yatırım istemesi gibi dezavantajlı tarafları da vardır.

 

 

SULAMA

 

Ülkemizde çeltik, devamlı göllendirme şeklinde su altında tutulan tarlalarda yetiştirilir. Toprağın devamlı su altında kalmasından dolayı, topraktaki oksijen miktarı belirli bir süre sonra azalır. Çeltik bitkisi gerekli olan oksijeni havadan yaprak ve gövde aracılığı alır ve köklerine ulaştırır. Çeltik bitkisi su altındaki besin maddelerinden faydalanma yeteneğine sahiptir. Gelişme dönemin başlangıcında, tavalarda su derinliği 3-5 cm’dir, bu zamanla yükseltilerek, maksimum gelişme dönemi olan salkım oluşum devresi başlangıcında 10-15 cm’ye çıkarılır. Su seviyesi, tanelerin mum olum dönemine kadar bu seviyede muhafaza edilir. Gelişme süresi boyunca, devamlı sulama koşulları altında, çeltik mahsulü 1800 mm suya ihtiyaç duyar.

 

 

 

GÜBRELEME

 

Çeltik bitkisinin gelişmesi için diğer bitkilerde olduğu gibi 16 besin maddesine ihtiyaç duyulur. Bunlar makro elementler C, H, O, N, P, K, Ca, Mg ve S, mikro elementler Fe, Mn, B, Zn, Cu, Mo ve Cl şeklinde iki guruba ayrılır. Bunlardan, C, H ve O hariç hepsi topraktan alınır. Bu nedenle, bunların toprakta mutlaka bulunması gerekir.

Çeltik gübrelemesine, genelde azot, fosfor ve potas içeren gübreler kullanılır. Ayrıca, son zamanlarda ülkemiz çeltik ekim alanlarında çinko eksikliği yaygın olarak görülmektedir. Bu nedenle, çinkolu gübrelerde çeltik gübrelemesinde kullanılmaktadır.

Dekara, 18 kg saf azot, 6-7 kg saf fosfor kullanılmalıdır, eğer potas eksikliği söz konusu olursa, dekara 5-6 kg saf potas uygulanmalıdır. Çinko eksikliği görülen sahalara dekara 1 kg saf çinko üzerinden, çinko gübrelemesi yapılmalıdır.

Kullanılacak azot, amonyum sülfat formunda olmalıdır. O bulunamazsa veya yoksa, Üre formu tercih edilmelidir.

Uygulanacak azotun 1/3 fosforun tamamı ile birlikte ekim öncesi toprağa, 1/3'lük kısmı kardeşlenmede, kalan 1/3'lük kısmı ise ekimden 55-60 gün sonra yani salkım oluşum devresi başlangıcında uygulanmalıdır. Eğer potas ve çinko uygulaması yapılacaksa, bunlarda, ekim öncesi toprağa kullanılmalıdır.

Azot ve diğer gübreler, zamanında ve dozunda uygulanmalıdır. Eğer zamansız ve tavsiye edilen dozdan daha fazla azotlu gübre kullanılırsa, mahsulde hastalık ve yatma riskini arttırır, bu da ürün verimi ve kalitesini düşürür.